リシケシュのダヤーナンダ・アシュラムの中にある、シャンカラーチャーリヤの祭壇。
そこにも、普段あまり見かけないシュローカが刻印されています。
वक्तारमासाद्य यमेव नित्या सरस्वती स्वार्थसमन्वितासीत् ।
निरस्तदुस्तर्ककलङ्कपङ्का नमामि तं शङ्करमर्चिताङ्घ्रिम् ॥
vaktāramāsādya yameva nityā sarasvatī svārthasamanvitāsīt |
nirastadustarkakalaṅkapaṅkā namāmi taṃ śaṅkaramarcitāṅghrim ||
関係節の主語は、サラッスヴァティー、
主節と関係節を繋ぐ代名詞は、シャンカラーチャーリヤを指している。
その、シャンカラーチャーリヤに、नमामि [namāmi]。
という大枠は掴めます。
पदच्छेद は以下の通り。
वक्तारम् 2/1 आसाद्य 0 यम् 2/1 एव 0 नित्या 1/1 सरस्वती 1/1 स्वार्थसमन्विता 1/1 आसीत् III/1 ।
निरस्त-दुस्तर्क-कलङ्क-पङ्का 1/1 नमामि I/1 तम् 2/1 शङ्करम् 2/1 अर्चिताङ्घ्रिम् 2/1 ॥
यम् 2/1 वक्तारम् 2/1 आसाद्य 0 सरस्वती 1/1 एव 0 नित्या 1/1 स्वार्थसमन्विता 1/1 निरस्त-दुस्तर्क-कलङ्क-पङ्का 1/1 आसीत् III/1 । तम् 2/1 अर्चिताङ्घ्रिम् 2/1 शङ्करम् 2/1 नमामि I/1 ॥
ここで、このサラッスヴァティーJi、そのまま女神という意味で取るのは、なんか無理がある。
シャンカラーチャーリヤが भाष्य を残してくれたことが、私達がヴェーダーンタ、そしてヴェーダ全体の意味を理解することに大きく貢献していることが、シャンカラーチャーリヤが讃えられる所以であることを考えると、このサラッスヴァティーというのは、श्रुति と考えるのが良いのではないか？と思い、先輩スワミジ（シヴァプラカーシャーナンダ・サラッスヴァティ）に訊いてみると、その通りとのことで、さらに以下のようなサンスクリット語でのお答えをいただけました。グルパランパラーが生きていて、そこへのアクセスを持っているということが、どれほど宇宙レベルで貴重で奇跡的なことか。。
यम् एव वक्तारं = स्वव्याख्यातारम् आसाद्य=प्राप्य नित्या वेदलक्षणा
सरस्वती निरस्तदुस्तर्ककलङ्कपङ्का (दुस्तर्कः एव कलङ्कः = दुस्तर्ककलङ्कः। स
एव पङ्कः दुस्तर्ककलङ्कपङ्कः, निरस्तः दुस्तर्ककलङ्कपङ्कः यस्याः सा) सती
स्वार्थसमन्विता अभूत्, तम् अर्चिताङ्घ्रिं = ब्रह्मविद्यार्थिभिः
पूजितचरणं शङ्करं नमामि।
ちなみにこのシュローカは、सङ्क्षेपशारीरकम् というテキストのお祈りの句だということです。
先輩スワミジの貴重な智慧のお答えをもとに、英訳をしてみました。
आसाद्य = Having reached
यम् वक्तारम् = that teacher, भाष्यकार,
सरस्वती = the goddess Sarasvatī
नित्या = who is in the form of the perennial
Veda
आसीत् = became
निरस्त-दुस्तर्क-कलङ्क-पङ्का = the one whose mud, which is the blemish of wrong use of logic is negated
स्वार्थसमन्विता = endowed with (became available to the world in) her own meaning
नमामि = I salute
तम् = to that
शङ्करम् = Śaṅkara (Śaṅkarācārya)
अर्चिताङ्घ्रिम् = whose feet is worshiped.
以上をまとめた日本語の訳も書いておきますね。
（ヴェーダは毎回の創造で毎回同じ形で表れるので）永劫である（नित्या）サラッスヴァティー（सरस्वती）（वेद, श्रुति）は、その（यम्）ヴェーダーンタの先生（वक्तारम्） に辿り着き（आसाद्य）、間違った論理による誤解という泥が取り除かれ（निरस्त-दुस्तर्क-कलङ्क-पङ्का）、自らの意味を表せるように（स्वार्थसमन्विता）なりました（आसीत्）。その（तम्）足元が崇拝されている（अर्चिताङ्घ्रिम्）シャンカラーチャーリヤに（शङ्करम्）表敬します（नमामि）。
